Асландин рикI авай дагъви
Хел: 
Ватандин ЧIехи дяведин йисара Кьасумхуьруьн райондай фронтдиз 3930 кас фенай. Ватандин азалвал патал кьиле фейи женгера абурукай 1832 кас телеф хьана ва я гел галачиз квахьна.
Дяведа кьегьалвилер къалурунихъ галаз сад хьиз, гзафбуру гуьгъуьнлай жуьреба-жуьре хилера гьакъисагъвилелди кIвалахна, общество, хуьр-кIвал патал баркаллу крар авуна, несилрин рикIера чпикай хъсан фикирар туна. Абурукай сад, са рахунни алачиз, Велиев Мирзерагьим Омарович тир. Адакай газетдиз макъала кхьин чаз районрин дявединни зегьметдин, Яракьлу Къусатрин ва къайдаяр хуьдай органрин ветеранрин Советдин председатель Абдулаким Гьажимурадова меслят къалурна.
Дяведа кьегьалвилер къалурунихъ галаз сад хьиз, гзафбуру гуьгъуьнлай жуьреба-жуьре хилера гьакъисагъвилелди кIвалахна, общество, хуьр-кIвал патал баркаллу крар авуна, несилрин рикIера чпикай хъсан фикирар туна. Абурукай сад, са рахунни алачиз, Велиев Мирзерагьим Омарович тир. Адакай газетдиз макъала кхьин чаз районрин дявединни зегьметдин, Яракьлу Къусатрин ва къайдаяр хуьдай органрин ветеранрин Советдин председатель Абдулаким Гьажимурадова меслят къалурна.
И йикъара райондин информациядин агенстводин начальник Жабраил Аслановни зун ветерандин гада, вичи яргъал йисара районда жавабдар къуллугърал кIвалах авур, эхиримжи са шумуд йисуз райондин администрациядин Кьилин заместитель хьайи Савин Мирзерагьимович Велиеван (адахъ галаз рахадайла вирида Савин Мирзоевич лугьузва) кIвализ фена. На лугьуди, адаз вичин патав журналистар къвезвайди чизвай: ам столдал экIянавай куьгьне, вахтуни хъипи авунвай чарар-документар ва женгинин наградаяр гъилелай авунал машгъул тир.
- Ибур вири ви дахдин наградаяр яни? – столдал орденарни медалар гзаф алаз акурла, хабар кьуна чна.
- И наградаяр, гадаяр, зи дахдинни за яран буба Абдусамед Гьабибулаеванбур я, - лагьана С. Велиева. – Ватандин ЧIехи дяведин активный иштиракчи, гьа жергедай яз Сталинграддин женгерани хьайи, фронтдай кьуд орден, 11 медаль алаз кIвализ хтай капитан Абдусамед Гьабибулаева яргъал йисара райондин "Коммунизмдин гатфар" газетдин редакцияда кIвалахай, адакай вичикайни газетдиз макъвлаяр са шумудра акъатайди я, 1986-йисуз рагьметдиз фейи ам квезни хъсандиз чидай. Зи рагьметлу дахдикай рахайтIа, адаз вичикай газетра кхьинар авуна кIан хьайиди туш. Авайвал лагьайтIа, залум дяведин йисар адаз рикIел хкизни кIандачир. Мугьманар тир куь хатурни завай хаз жедач. Ибур дахдин документар, чарар ва наградаяр я. Ма, килига, квез герек делилар къачу.
Вахтуни хъипи авунвай, са бязи чарарал авунвай кхьинарни бегьем кIелиз тежезмай гьа девирдин документрай, женгинин наградайрай чаз халис дагъвидин уьмуьрдин рехъ, къилих аквазва. Лугьуз жеда: баркаллуди хьана ам.
Малум жезвайвал, Мирзерагьим Велиев 1912-йисан (бязи документра 1910-йис къалурнава) 5-майдиз Шихидхуьре дидедиз хьана. Хуьре 7-класс ва 1929-йисуз Кьасумхуьрел 9-класс акьалтIарай савадлу жегьилди районда комсомолдин органра кIвалахна. Са тIимил вахтундилай М. Велиев НКВД-дин органриз кIвалахал кьабулна.
1932-йисуз М. Велиеваз РККА-дин жергейриз эвер гана. Ада Буйнакск шегьерда 83-стрельковый полкуна отделениедин командир яз къуллугъна.
1934-йисуз армиядин жергейрай ахъай хъувур Мирзерагьима НКВД-дин органра вичин кIвалах давамар хъувуна.
Ватандин ЧIехи дяве башламиш хьайила М. Велиева вич фронтдиз ракъурун патал военкоматдиз са шумуд арза кхьена. Жегьилдин къаст чир хьайила, 1942-йисан сифте кьилера ам фронтдиз ракъурна. М. Велиевакай СССР-дин НКВД-дин 102-дивизиядин стрелок хьана. Малум тирвал, и йисуз И. В. Сталинан "Кьулухъди – мад гьич са камни" – машгьур приказ акъатнай. Руьгьдиз къудратлу, беден мягькем дагъвиди душманриз къати ягъунар кьуна, жуьрэтлувилелди вичихъ галаз женгера авай юлдашриз чешне къалурна.
Гуьгъуьнлай Мирзерагьим Велиева 1-Белорусский фронтдин 167-кьилдин стрельковый батальондин, Центральный фронтдин 30-Хасанский полкунин составда аваз женгера иштиракна. Ада Дмитров-Орловск шегьер немсерикай азад хъувун патал кьиле фейи женгера къалурай кьегьалвилерикай 1943-йисуз фронтдин газетда "Асландин рикI авай дагъви" тIвар алаз макъала акъатнай.
Лезги къагьриман хцикай Россиядин Федерациядин оборонадин министерстводин "Подвиг народа" сайтдани са шумуд материал ава. Кьилди къачуртIа, сайтда кхьенва: "1943-йисан 29-октябрдиз Гомель шегьердин патав гвай Абрамовка хуьруьз сифтебурукай яз М. Велиеван отдление гьахьна, хуьр азад хъувун патал отделенидин аскерар чпелай 3-4 сеферда артух авай душманрихъ галаз женгерик экечIна, хуьр душманрикай азад хъувуна. И женгина младший сержант М. Велиев 7 солдатни офицер тергна. ВикIегьвиляй адаз "За отвагу" медаль гана".
Сайтда М. Велиева Гомельско-Речицкий (Белоруссия) терефдихъ кьиле фейи, Жлобин шегьер, Бабовичи хуьр азад хъувун патал тухвай женгера къалурай жуьрэтлувиликайни материалар ава.
Документрай аквазвайвал, М. Велиева чи уьлкведин гзаф шегьерар, гьакIни Польшадин, Чехословакиядин, Германиядин шегьерар азад авунин женгера иштиракна.
1944-йисуз Мирзегьима Ивановдин военно-политический училищени акьалтIарнай.
1945-йисан январдин вацра М. Велиева кIвализ рахкурнавай кагъазда кхьенвай: "… Мукьвара чна Берлиндал гьужумда, жалатIар чпин магъарада кукIварда".
Гьакъикъатдани, Мирзерагьимаз Берлин къачун патал кьиле фейи къати женгера иштиракун кьисмет хьана. 1945-йисан 1-майдиз и шегьерда са женгина М. Велиевал хер хьана. Вичи-вичиз хер хьанвай, иви физвай кIвач са бубат кутIунна, викIегь лезгиди женг давамарна. Амма са арадилай вич-вичелай фейи Мирзерагьим юлдашри женгинин майдандилай ахлуднай. Им пуд лагьай сефер яз ам госпиталда къаткуниз ва сагъар хъувуниз мажбур хьанай.
Мирзарагьим Велиев 1946-йисуз хурудал Ватандин ЧIехи дяведин 2-дережадин, "Красный звезда" орденар, "Германиядин винел гъалиб хьунай", "За отвагу", "За боевые заслуги", "Берлин къачунай" ва маса медалар алаз ватандиз хтана.
Ада яргъал йисара районрин прокурордин куьмекчивиле, райторготделдин заведишвиле, къушчивилин станциядин директорвиле, Кьасумхуьруьн консервиядай заводда кадрийрин отделдин начальниквиле намуслудаказ зегьмет чIугуна.
РикI михьи, кьетIен викIегьвал квай кас тир Мирзерагьим Омарович Велиев 1997-йисуз рагьметдиз фена.
Хазран Кьасумов
.
Сайтдин халисан уртах хьун патал регистрация авун кIан я.
Мумкин я ваз килигиз кIан хьун:
Дербент райондин Белижда Чlехи Гъалибвилин 70 йисаз талукьарнавай мярекатар кьиле фена
15-апрелдиз Ахцегьа Шагьабас Исмаилован 95 йисан юбилейдиз талукь мярекат кьиле фена
Дяведин игитдин юлдаш Къизил Ашуралиевадив кIвал къачудай куьмекдин свидетельство вахкана
Къейд эцигун