Federal lәzgi
milli-mәdәni muxtariyyәti

“Laçın Kürd Respublikası” – İngilis vikipediyasında

İngilis vikipediyasında "Lacın Kürd Respublikası” haqqında məqalə yerləşdirilərək Azərbaycanın ərazi bütövlüyü şübhə altına alınıb. 

”Qondarma Laçın Kürd Respublikası 1992-ci il mayın 20-də təsis edilib. Bu tarixdən cəmi iki gün sonra Laçın rayonu erməni silahlı qüvvələri tərəfindən zəbt edilərək yandırılmış və Dağlıq Qarabağ müharibəsinin davam etdiyi müddətdə rayonun yerli əhalisi zorla çıxarılmış və məhv edilmişdi. Kürd Respublikasının yaradılması ideyası Laçın dəhlizini Dağlıq Qarabağa birləşdirən strateji vacib əlaqə hesab edən ermənilər tərəfindən planlaşdırılaraq 1920-ci ildə yaradılmış Qırmızı Kürdistanın mahiyyətcə davamı idi. Buna baxmayaraq işğal zamanı Laçının az saylı kürd əhalisi də azərbaycanlılarla bərabər qaçqın kimi ölkənin başqa rayonlarında sığınacaq tapdılar. Beləliklə də, Kürd Respublikasını yaratmaq üçün İrəvan bələdiyyə orqanlarının təşkilatçılığı ilə bir dəstə kürd gənc və ziyalıları (təxminən 70 nəfərə yaxın şəxs) avtobuslarla xüsusi olaraq Laçına gətirilimişdi. Bu mənzərə respublikanın təsisatından daha çox toy mərasiminə bənzəyirdi. İki avtobus ziyarətçiyinin elan etdiyi respublikanın təməlində heç bir real dövlət yaranmadı və Laçın kürdlərin əvəzinə uzun müddət ərzində qismən erməni əsilli əhali ilə doldurulurdu. Mətbuatın yazdığına görə, qondarma respublikanın baş naziri Vəkil Mustafayev Sovet hakimiyyəti illərində Mərkəzi Asiyada KGB-də baş zabiti rütbəsində çalışmışdı. Ş.Mustafayev Özbəkistana sürgün edilmiş ailədə anadan olmuşdu. Onun həyat yoldaşı isə Sovet ordusunda zabit kimi qulluq göstərirdi. Şərəfi Əşir qondarma respublikanın baş nazir müavini təyin olunmuşdu; kabinetin digər üzvləri Karlan Çaçani mədəniyyət naiziri, Emerikə Sərdar isə informasiya naziri postlarını tutmuşdular. Beş il sonra E.Sərdar bunları yazırdı: "Biz çox yaxşı bilirdik ki, ermənilər bu torpaqları bizə verməyəcəkdilər. Və biz heç vaxt kürdləri müharibə səbəbilə boşalmış bu ərazilərə gəlib yerləşdirməyə inandıra bilməyəcəkdik. Biz Laçına tarixdə sadəcə bir bənd açmaq üçün getmişdik”. Qondarma respublika dağılandan sonra Şəkil Mustafayedə əvvəlcə Krasnoda qaçır, bir müddət sonra isə İtaliyada sığınacaq almışdı”.
Avrasiya.net-ə tanınmış kürd yazıçısı Əhmədi Həponun İtaliyada yaşayan Vəkil Mustafayevlə bağlı bizə bildirdiklərindən: "1937-ci ildə Ermənistandan 50 min, bir az da Naxçıvanın Ermənistanla sərhəd rayonlarından müsəlman kürdü Orta Asiya respublikalarına sürgün edildi. Bunun da əsas səbəbi "Böyük Ermənistan" yaratmaq ideyası idi. Ermənilər Stalini inandırmağa çalışırdılar ki, burada yaşayan müsəlman kürdlərinin Türkiyə ilə əlaqələri var. Əgər müharibə başlayarsa, onlar sovet hökuməti üçün təhlükəli olacaqlar. Buna görə də Kremldə Mikoyan və digər ermənilərin əli ilə azərbaycanlıları sürgün etdilər.  Vəkil Mustafayevin də ailəsini Naxçıvandan Qırğızıstana sürgün etdilər. 1947-ci ildə Stalin yenidən fərman verdi ki, sürgün olunanlar vətənlərinə qayıda bilərlər. Həmin vaxt Vəkil Mustafayev qaldı Qırğızıstanda. Vəkil Mustafayev Qırğızıstanda böyüdü, təhsil aldı və Daxili İşlər Nazirliyində vəzifə tutdu. Bu elə bir məqama təsadüf etdi ki, onu orada tutmaq istəyirdilər. 1980-ci ildə qaçdı Naxçıvana. Naxçıvanda yaşayan kürdlər onun müdafiəsinə qalxdılar. Ermənistana, Azərbaycana, Moskvaya yazdılar ki, bəs o, yaxşı kadrdır, ona böhtan atıblar. Hələ Qarabağ məsələsi başlanmazdan öncə Vəkil Mustafayev Əli Bayramlı rayonunda polis rəisinin müavini idi. Dağlıq Qarabağ məsələsi ortaya çıxandan sonra bu şəxs bir neçə dəfə bizə gəlib-getdi. Mən də onların ailəsində olmuşam. Onu da qeyd edim ki, onun həyat yoldaşı əslən rusdur. 1992-ci ildə Laçın işğal edildikdən sonra mənə xəbər verdilər ki, Vəkil Mustafayev Ermənistana gedib. Düzü, inanmadım. Qarabağ yolunun bağlı, azərbaycanlıların köçürüldüyü, şəhidlər verdiyimiz, yaralılarımız, əsgərlərimizin meyitləri gəldiyi bir vaxtda Vəkilin Ermənistanda necə peyda olması çox müəmmalı idi. Sonra eşitdik ki, o, Ermənistan televiziyasında çıxış edib deyib ki, Kəlbəcər, Zəngilan, Laçın, Qubadlı tarixən kürdlərin torpağı olub və burada "Qırmızı Kürdüstan" dövləti yaradılıb, paytaxtı da Laçındır və sair.
Sual olunur: ermənilər kürdləri sevirdisə, niyə 1937-ci ildə 50 min müsəlman kürdünün başına müsibətlər açdılar? Qarabağ məsələsi ortaya atılandan sonra müsəlman kürdlərini ev-ev gəzib zorla niyə çıxardılar. Əgər Ermənistan kürdlərə muxtariyyət verirdisə, niyə bizi qovurdu. Özü də elə-belə yox. Laçın "Qırmızı Kürdüstan"ın paytaxtı idisə, niyə ermənilər rayonun 65 min əhalisini didərgin saldı. Maraqlıdır ki, biz bunu deyəndə Vəkil kimilər niyə narahat olurlar. Vəkil Mustafayev Ermənistanda Sevan gölü qırağında erməni konyakı içib erməni qızları ilə kef çəkəndə biz burada dövlət və dövlətçiliyimizə xidmət edirdik. Qaçqın düşən soydaşlarımıza müxtəlif vasitələrlə köməkliklər göstərirdik. Onu da deyim ki, televiziyaya Vəkil Mustafayevdən başqa 2 yezidi kürd və bir neçə erməni də çıxarılmışdı. Ermənilərin də başında kürd çalmaları var idi”.

.

avrasiya.net

.