Federal lәzgi
milli-mәdәni muxtariyyәti

«The Washington Post» Azərbaycan hakimiyyətini vurdu

Əliyevlər Çin, İran və Zimbabve rejimləri ilə eyni sıraya salındı

«Azərbaycan hakimiyyəti siyasi iqtidarı əldən verməmək üçün medianı nəzarətdə  saxlayır»
«The Washington Post» qəzeti Azərbaycan hakimiyyətini tənqid edən növbəti məqalə ilə çıxış edib. Məqalədə postsovet məkanındakı avtoritar rejimlərin mahiyyəti təhlil edilərək, onların ömürlərini uzatmaq üçün atdığı addımlara toxunulub. Qəzetdə dərc olunan məqaləyə görə, belə addımlardan biri avtoritar rejimlərin media strategiyasıdır. Beləliklə tanınmış yazarlar Robert Orttunq və Kristofer Uolkerin «avtoritar rejimlər media strategiyalarını gücləndirirlər» başlıqlı birgə araşdırmasını diqqətinizə çatdırırıq: 
Putinin sərt media siyasəti
«Dekabrın 9-da Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putin «RİA  Novosti» İnformasiya Agentliyini ləğv edərək, bu istiqamətdəki siyasətinə ciddi korrektələr etdi. Kreml son dəyişikliyi Rusiyanın daxili siyasəti, cəmiyyəti barədə məlumatları xaricə daha effektiv çatdırmaq niyyəti ilə izah edir. Amma bu «silkələnmə» daha çox Rusiya hakimiyyətinin daxili informasiya resursları üzərində nəzarəti gücləndirməsi kimi qəbul olunmalıdır. Çünki ötən müddət ərzində «RİA Novosti» analitik və müstəqil hesabatları ilə cəmiyyətdə böyük rəğbət qazanmışdı. Bütün bunlara Putinin səbri artıq dözmürdü. Putin Rusiyası elə avtoritar dövlətlərdəndir ki, media üzərində nəzarətə xüsusi önəm verir. 
Azərbaycan hakimiyyəti gələcəyi üçün medianı nəzarətdə saxlayır
Sosial medianın və internetin sürətli inkişafına baxmayaraq  Çin, Azərbaycan, Vyetnam, İran, Zimbabve kimi ölkələrdəki hakimiyyətlər siyasi iqtidarı əldən verməmək üçün medianı nəzarətdə  saxlayırlar. Bu nəzarət ölkədə siyasi senzuranın tətbiqi və dövlət mətbuatının geniş kütlələrə təsiri vasitəsilə həyata keirilir.  
Kuba, Şimali Koreya və Türkmənistan kimi rejimlər istisna olmaqla, avtoritar ölkələrin əksəriyyəti media üzərində tam nəzarətə nail olmağa çalışmırlar. Bunun əvəzinə onlar media üzərində effektiv nəzarətə can atırlar. Onlar məhz bu yol ilə potensial alternativlərinə qarşı mübarizə aparmağa çalışırlar. Eyni zamanda hakimiyyət nəzarətində olan mətbuatla öz siyasətinin tənqidini də özünə sərf edəcək şəkildə təşkil edir. Beləliklə avtoritar rejimlərin mətbuat orqanları 4 əsas auditoriyaya nüfuz etməyə çalışır. 
Avtoritar medianın 4 əsas təsir istiqaməti
Birinci istiqamət hakim elitadır. Avtoritar rejimlər gərək həmişə öz siyasi elitaları barəsində düşünsünlər, onların qayğılarına qalsınlar. Çünki siyasi elitadakı istənilən parçalanma siyasi rejimin çöküşünə səbəb ola bilər. Rejimin dayaqlarının qorunması missiyasını dövlət KİV-ləri həyata keçirir. 
Məsələn, Çində iqtidar mediadakı dominantlığını hakim partiyada mövqelərini nəzarətdə saxlamaq, möhkəmləndirmək üçün istifadə edir. Putin isə media üzərindəki nəzarətindən gücünü nümayiş etdirmək üçün istifadə edir. Rusiyadakı  idarəetmənin başlıca hissəsi hüquq-mühafizə orqanları, hərbçilərdir.
İkinci mühüm istiqamət əhalidir. Dövlət mətbuatı əhaliyə hakim rejimə hörmət və qorxunu aşılamağa çalışır. Eyni zamanda cəmiyyətdə passivliyin dərinləşməsinə çalışılır. Çünki hakimiyyətdə qalması üçün avtoritar rejimlər xeyli sayda insanı siyasətdən kənarda tutmalıdır. Hakimiyyətin nəzarətində olan dövlət televiziyası bu istiqamətdə başlıca alətdir. Çünki avtoritar rejimlərdə alternativ informasiya mənbəyləri sıxışdırıldığından əhalinin böyük əksəriyyəti informasiyanı məhz telekanallardan alır. 
Siyasi alternativsizlik görüntüsü yaratmaq
Hakimiyyətin nəzarətində olan KİV-lərin üçüncü istiqaməti müxalifət və vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçiləridir. Demokratik ölkələrdə açıq media siyasətin həyatverici qüvvəsidir. Avtoritar ölkələrdə isə media vətəndaş cəmiyyətinin fəallarını izolyasiya etməyə çalışır. Burada məqsəd vətəndaş cəmiyyətinin biraraya gəlməsinə, təşkilatlanmasına mane olmaqdır. Ona görə də dövlət mətbuatı ictimai fikirdə «siyasi alternativ» anlayışının möhkəmlənməməsi üçün əlindən gələni edir. Hakimiyyətin müstəqil mediayaya hücumu, müxalifət və vətəndaş cəmiyyətinin təmsilçilərinə qarşı repressiv addımları adi hal alır. İqtidar digər represiv tədbirlərin görünməsinə yol açmaq üçün müxalifəti ölkədə siyasi sabitliyi pozmağa cəhd etməkdə, xaos yaratmaq istəyində suçlayır. 
İnternet üzərində nəzarət
Nəhayət sonuncu istiqamət internet istifadəçilərinə yönəlib. İnternet istifadəçilərinin sayının sürətlə artması avtoritar hakimiyyətləri bu barədə düşünməyə vadar edir. Hakimiyyət ona görə internet resurslara da nəzarət etməyə çalışır. Amma bu elə də asan deyil. Buna rəğmən avtoritar rejimlər bu hədəfə çatmaq üçün əzm nümayiş etdirirlər. Çində internet üzərində yayımlanan informasiyalara müəyyən senzura tətbiq olunmaqdadır. Ötən ilin sentybr ayından Pekin ölkədə ictimai fikri formalaşdıran bloggerlərə qarşı hücuma keçib. Azərbaycan hakimiyyəti nəzarətində olan gənclər təşkilatlarının vasitəsilə internetdə müxalifətə qarşı sərt şəkildə nüfuzdan salma kampaniyası aparır. Avtoritar rəhbərlər bilirlər onlara iqtidarın nəzarətində olan media gərəkdir. Çünki açıq informasiya avtoritar rejimin sonu deməkdir. SSRİ-nin prezidenti Mixail Qorbaçov etiraf etmişdi ki, həyata keçirdiyi islahatlarla dövləti xilas etdiyini düşünürmüş. Amma aparılan islahatlar idarəçiliyi əksinə məhv etdi».

.

azadliq.info

Дайджест