Ярославлдин лезгийри къуват къачузва
Васиф Гьасанов Ярославлдин лезги автономиядин агалкьунрикайни вилик финикай
Хел: 
Ярославлдин лезгияр чи миллетдин Урусатдин шегьерра авай джемятрин арада пара крар ийизвайбурукай я. Чи Ярославлда авай жуванбурувай медениятдин, чирвилер гунин патахъай пара мярекатар кьилиз акъудиз хьана.
Ибур квачиз, Ярославлдин вилаятдин ЛММАдиз вилик финин еке къастар ава. И йикъара Автономиядин чIехиди Васиф Гьасанов Масквадиз ЛММФДАдин мугьман хьанвай. Чавай хьанач и кардикай хийир къачун тийиз, гьавиляй мугьандивай интервью къачуна.
Васиф стха, ваз мубарак хьуй кьве шад хабар санал хьунал. Сад лагьайди – ви хизанда руш хьана, кьвед – вун Ярославлдин вилаятдин джемятдин маджлисдиз хкягъна. Куь хизандиз сагъвални бахтар гурай, джемятдив галаз кIвалахунрин рекье мадни гзаф агалкьунрихъ агакьуй.
Пара сагърай.
Ша чна эгючIин ви гъилив гвай тешкилатдилай. Ярославлдин вилаятдин лезги автономиядин кIвалахдикай ахъая чаз.
Чи тешкилат аваз 10 йис хъхьанва. И йисан ноябрдиз чаз юбилейдин мярекатар тухуз кIанзава. Щад я квезни гьаниз эвериз. Чун Ярославл вилаятдин лезгийрин джемятдин уьмуьрдуьн вири патара уртах я, гьар са кьилдин касдихъ галаз рахунлай гьар жуьре мярекатар тухунралди.
Виридалай вилик Яран сувар акъвазнава, чи джемятдин къене хъсан адет хьайи. Им чаз лап еке хабар я, суварал чи вири лезгияр кIватI жезва, абуруз садаз сад чир жезва, сад садахъ галз алакъаяр туькIуьрзава, жегьилриз чпиз чеб аквазва.
Ярославлдин лезги автономиядихъ вад йисан къене «Суварин макьамар» («Ритмы гор») тIвар алай кьуьлерин кIеретI ава. Ам гьам чи тешкилатдин къене, гьам шегьерда жезвай маса мярекатра уртах я, чи лезги халкьдин меденият къалуриз.
Къведай вацра чаз Автономияда жегьилрихъ галаз кIвалах хкажиз кIанзава, абуруз лезги тарих, чIал чирдай чка ахъагъиз кIанзава. Амма гьеле чаз муаллим жагъанвач.
Гьабур квачиз, чна масса мярекатар тухузва, гьабурукай сад алатай йисан эхир кьиле хьайи СтIал Сулейманан шииррин цIийи кIватIалдин къалурун, гьакIани шегьерда жезвай медениятдин вири мярекатрик уртах жезва.
Ярославлдин вилаятда гьикьван лезгияр ава?
Авай гьисабунриз килигайтIа, 689 кас ава лезгияр чи вилаятда, гьабурукай 90% Ярославл шегьерда. Зак фикирзава, дуьздаказ чун гзаф ава и кьадардилай, мад садра гьакьванбур ава. Анжах чаз чизвайбур авазва 450 кас.
Мад вуч къастар ава квез Автономиядин кIвалах вилик тухун патал?
Чаз кIанзава чи лезгийрин арада алакъаяр кIеви ийидай мярекатар тухуз. Мадни чи виридалайни кIеви къаст я жегьилар гзаф акахьун автономиядин кIвалахрик, чи жергеяр гьяркьуь жедайвал, чи крар давам ийидайбур жедайвал. Чазавазва гзаф акьул авай, еке агалкьунар авай жегьилар, гьабурун къуватдалди, заз чиз, чи Автономия мадни еке дережаяриз акъатда.
Мадни ава чаз еке къаст – Яролавлда «лезгийрин кIвал» эцигун. Вири адетралди туькIуьрнавай чка, лезгийривай кIватIиз жедай, мярекатар тухуз, жуван тIуьнар гьазуриз. Гьана хьарни жедай, тIанурни, кьулер ийидай чкани, капI ийидай чкани, гьана чна чи алтIушунар тухудай. Жегьилриз лезги чIал. Лезги тарих чирдай. Яваш-яваш, тIимил-тIимил кIватIиз арцI, чна и къаст кьилиз акъудда.
Мадни чун шад я къейд ийиз, чи арада са лезгияр ваъ, маса мукьва миллетарни ава: цIахурар, табасаранар, са удинни ава.
Ярославлдин вилаятдин автономиядинни Федерациядин дережадин лезги автономиядин алакъаяр гьикI я?
Чаз фадлай лап кIеви алакъаяр ава, санал гзаф патарай кIвалахзава. Гьар жуьре суалрин, месэлайрин патахъай чун Ариф Пашаевичахъ, Амиль Саркаровахъ, Руслан Курбановахъ галаз меслят жезва. Чаз гьамиша пара куьмекар гузвайди я Гьукматдин Думадин депутат Мамед Абасова.
Са тIимил вахт вилик ЛММФДАдин сайтдин лезги хел акъатна, чун пара шад я и кардал. Вучиз лагьайтIа чи медениятда кьилин затI хайи чIал я, гьадалай эгючIна кIанда гьамиша чна.
ЛММФДАдин векилар Ярославлдин автономиядиз мугьманда
И кIвалахар квачиз, Федерациядин дережадин лезги автономияди Кьибле патан Дагъустанда кIвалах артухарна. Чаз и кар гзаф кIан я, вучиз лагьайтIа чаз жуван кьилдин вилаят авач, гьавиляй четин жезва жув хуьз. Лап хъсан я, ЛММФДАди Кьибле патан Дагъусанда кIвалах вилик кутазвайди.
Мадни лагьайтIа, кьилин месэла язва Лезги автономияди Сад хьанвай Миллетрин Тешкилатдин (Организация Объединенных Наций - ООН) къене консультациядин статус къачун. И кар кьилиз акъудайтIа, чи кьилин Автономидивай ООНди тухузвай вири мярекатрик акатиз жеда, вири гьукуматрин дережада. Им чи халкьдин гахъвал хуьнин патай лап пара къуват авай кар я.
Лезгияр кьве патал пай хьуни пара зиянар гузва халкьдиз. Ваз гьикI аквазва, вуч ийиз жеда а зиянар тIимилардайвал?
Гьар йисуз зун хъфизвайди я хайи дигедиз, КцIар чилиз, гьана аквазва заз, гьикI сад садвай яргъа жезватIа Кьулан вацIун кьве пата авай лезгияр.
Чаз кIанзава санал тухузвай мярекатар, лезгийриз чпиз чебгерен-герен аквадайвал, гьикI уьмуьр тухузватIа кьве пата авай чи миллетдин векилри. Ина куьмек кIанзава чаз кьве гьукуматдинни – Азербайджандинни Урусатдинни.
Вун, идалай вилик лагьайвал, Ярославлдин вилаятдин Джемятдин маджлисдиз хкягънава. Гьихьтин фикирарни къастар аваз куьн аниз физва?
Джемятдин маджлисдиз зун хкягъна са тIими вахт я. Гьеле кьилдин хел ганвач заз кIвалахдай, амма гьикI хьайитIани заз тежоиба авай хилер язва миллетринни медениятдин патайни чирвилер гунин патай.
Куь хизанда аял хьанва и мукьвара. ЖедатIа, квекайни куь хизандикай ахъая чаз са куьлуь.
Зун дидедиз хьана, чIехи хьана КцIар райондин Джагар-паласа хуьре Азербайджан республикадин. Чи диб язва Къуруш хьуряй – Европадани Къавкъазда виридалайни кьакьан инсанри уьмуьр тухузвай чкадай. Чи хуьр Къурушвийри эцигайди я. I5 йис хьайила, мектеб куьтягьна, зун Волгоград шегьердиз фена техникумда кIелиз, ахпа гьадалай кьулухъ армиядиз фена.
Чи хизанда 6 аял авайди тир. ЧIехи стха зи исятда Белоруссияда ава, Витебскидин вилаятда чIехи къуллугъдал алла. Вах Ярославлда, са стха КцIар районда ава дахдихъ галаз.
Зи свас, Халида, чи хуьряй язва. Са рушан чи 15 йис я, хвадин - 10 йис, ингье гила мад са руш хьана. Зи аялри лап хъсан кIелзава, руш вилаятдин виридалайни хъсан кIелзавай цIуд аялдикай сад я, къизилдин медал мумкин я къачун. Гададини хъсан кIелзава, кьве кьуд я авайди.
Вавай куь аялралди дамах авуртIа жезва. Вунни хизан хайи дигедиз мукьвал-мукьвал физвани?
Идалай вилик зун гьар гатуз хайи дигедихз хъфиз алахъзавайтир. Гила мадни мукьвал-мукьвал физва. Аяларни тухузвайди я за гьаниз, лезги чIалан кьула, жуванбурун арада жедайвал, чир жедайвал чи чIани адетар.
Рахана Ильяс Букаров
ЛММФДАдин корреспондентрин кIватIал
.
Сайтдин халисан уртах хьун патал регистрация авун кIан я.
Мумкин я ваз килигиз кIан хьун:
Чилер какахьай вишйиса гьикI жув хуьда?
Къейд эцигун