Rus Eng Az Lz

ЛЕЗГИ МИЛЛЕТДИННИ МЕДЕНИЯТДИН
ФЕДЕРАЦИЯДИН ДЕРЕЖАДИН АВТОНОМИЯ

62 йисуз санал

 

ЦIегьрен йисан сифте йикъара зал, 25 йисуз чеб гьина яшамиш жезватIа чин тийиз,ахкун тавунвай багъри ксар туьш хъхьана (абур цIийи кIвалериз экъечIнавай). Жувалай яшлубур хьуниз килигна, зун абурал кьил чIугваз, ЦIийи йисни тебрикиз фена.

Зун акурвалди, Каминат халади, я чан бала, чун "Лезги газетдин” чIехи амадагар я, гьакI тирвиляй чна ви ва ви хва Арсенан макъалаярни кIелзава, куьн сагъ-саламат хьуни зи рикI шадарзава лугьуз, разивал къалурзавай, гьа са вахтунда вучиз чи арайра атунар-хъфинар авач лугьуз, гьайифни чIугвазвай.

КьепIирвияр тир  Жаруллагь  Шихалиевич  ва  Каминат  Гьажиевна  Абдуллаевар,  гъил-гъиле кьуна, кIвал-югъ кутуна, уьмуьрдин четин хъутIалрилай элячIиз, уьмуьрдин рехъ атIуз яшамиш жез 2015-йисан 18-январдиз 62 йис тамам хьанва. Абуру пуд велед инсанпересар яз чIехи авуна (са хва 45 йиса аваз рагьметдиз фена). Абур 8 хтулдини 7 птулди шадарзава.

Кьезилдиз къарагъиз, вичиз лазим шей къачуз алакьзавай Жаруллагь халудин анжах япариз ван къвезмач, аппаратдини адаз къулайсузвал гузва, гьавиляй ам ишлемишзавач. Ада вичикай икI суьгьбетна.

- Зун 1928-йисуз КьепIиррин хуьре дидедиз хьана. Диде зи ирид йис, бубани 13 йис хьайила, рагьметдиз фена. А чIавуз чIехи стха Бакуда авай, зун кIвале текдиз амукьна. Сагърай мукьва-кьилияр, сада са тике фу, муькуьда вичелай алакьдай затI-матI гуз, зун чIехи авуна. Хуьруьн мектебда кIелна. Дафтар-ручка авачир. Зи гъиле карандашдин са кьатI авай, капан юкьвал тфу вегьез, гьадак кутаз, метIел алай чарчел тарсар кхьизвай. ЯтIани 7-класс вири предметрай вадар аваз куьтягьна.

Хуьруьн Советдин председатель Энвера 1946-йисуз зун Дербентдиз ракьун рекьерин  училищедиз рекье туна. Яшар гзаф хьанва лагьана, аниз зун кьабулначир. Советди пулни гана, Дербентдиз агакьарун тапшурмишнавай кас, зун гьана туна, вич хуьруьз хъфена. Зав са кепекни пул гвачир. Дербентдай КьепIирдал кьван зун яхдиз, чидач шумуд югъ хьанайтIа, чуьлдай хъач, тамун яр-емиш нез, хуьруьз ахгакьна.

Советди, яшар 2 йисан тIимиларна, документ туькIуьрна, зун мад гьа училищедиз ракъурна. Кьве йисуз кIелна. Анаг акьалтIарайла, паровозрин слесарь хьана.  Ахпа анай зун Махачкъаладин локомотиврин деподиз практикадиз рекье туна, вахт хьайила, и деподин чIехида зав арза кхьиз туна, зун гьана амукьдайвал авуна. 

Локомотиврин деподай тапшурмишай кар гьасятда кьилиз акъудиз алакьзавай жегьил Минводы шегьердиз крановщиквилин чирвилер къачуз ракъурна. Кранрин тIварар шумудра дегиш хьанатIа (паровой, дизельный, козловой), гьакьван сеферра дирибаш гада чирвилер хкажиз рекье туна: Минводриз, Георгиевскдиз, ахпа Ростовдиз.

- 1953-йисуз зун хуьре виридалайни иер рушарикай сад яз гьисабзавай ви халадал эвленмиш хьана. Рушан сагьибни ви рагьметлу халу Гьамдуллагь тир. Ам зи бахтуни гъайи вахт хьана, - давамарзавай вичин суьгьбет Жаруллагь халуди. - Ваз аквазва хьи, ам захъ гьикI гелкъвезватIа. Аферин зи кайванидиз, зи туьнт къилих, амал-хесет эхна. Зун етим я лугьуз, гьатта хуьряй ам закай хутахиз кIанз атайбурни хьайиди я. Ада заз гьамиша вичин вафалувал къалурна, къени гьакI я.

Югъ-йиф талгьана чIугур гьакъисагъ зегьметди Жаруллагь халудиз локомотиврин деподин, ракьун рекьерин руководителрин, юлдашрин патай чIехи гьуьрмет, авторитет гъана. Адан шикил вири йисара деподин Гьуьрметдин доскада хьана. Ада совещанийрал докладар авуна, кьетIен теклифар гана. Абур мярекатрин иштиракчийри разивилелди кьабулна ва кардикни кутуна.

Жаруллагь Шихалиевичан зегьметдиз гьукуматдини чIехи къимет гана. Ам Ленинан ордендин (1970-йис), ракьун рекьерин лайихлу работник, зегьметдин ветеран тIварарни ва гзаф кьадар гьуьрметдин грамотайрин сагьиб я.

1970-йисан майдиз сифте яз чи хизандикай телевиденидай "Пятилеткадин гъетер” тIвар алай передача ганай. Колхоздин председатель Чубан Къагьриманов кьиле аваз чи хуьряй чIехи делегация (са машин ацIай инсанар) атанвай. Абуру чаз багъишай бацIидини сегьнеда чукурунарнай.  КIвалени еке межлисар къурмишнай.

ИкI, 38 йисуз ракьун рекьерал зегьмет чIугур бажарагълу работник Жаруллагь халу 1982-йисуз, набутвилиз килигна (гъилиз тIарвал хьана), пенсиядиз экъечIна.
* * *
И вири йисара адахъ галаз санал кам-камуна аваз физвай, хъсан ва пис крара шериквал ийизвай, къулан чимивал, кIвалин михьивал хуьзвай адан уьмуьрдин юлдаш Каминат халадикайни кьве гаф:

Яшар 83 йисалай алатнавай Каминат халадин кIвале жегьил сусан утагъда хьтин михьивал, сиришта ава. ЦIийи йис мубарак ийиз атанвай мугьманрин вилик гьасятда якIун пичIекар, хъчадин афарар, дулма - вири галай-галайвал эцигнавай суфра ачухна. Гила, гьакъикъатдани, заз Жаруллагь халу туьнт, вичин гаф винел эцигдай кас тирди якъин хьана. ГьикI хьи, ада, суфрадал эцигнавай затIарин тIварар эзбериз, кайванидивай туьнбуьгьдин тегьерда и шей гъанвани, а затI хкизвани лугьуз, хабарар кьазвай.

- Валлагь, чан халадин, и кас завай 62 йисуз пис - хъсандав, лугьур-талгьурдав вердишариз хьанач хьи, хьанач. Эхирни жув адаз муьтIуьгъ хьана, - къейдна адан кайваниди. - Аллагьди заз гена сабур ва сагъламвал ганва. ГьакI хьайила, зун адан амалрив вердиш хьанва.
Каминат халадини ракьун рекьерин хилен идарайра 25 йисуз жуьреба-жуьре кIвалахар тамамарна. Жуьреба-жуьре миллетрин векилар, иллаки урусар гзаф авай коллективра намуслувилелди, баркалла алаз кIвалахна.

Гьелбетда, вири крар кIандайвал, регьятдаказ кьиле фенач. Жаруллагь ярар-дустарал (жегьил тирла), рикI алай кас я. 1955-йисуз баракрай (вахтуналди тахтадикай эцигнавай), гайи кIвалени къулайвал авачир. КIвалихъ галай мугьман, вахт-вахтунда фин лазим тир гьукуматдин кIвалах, аялар. Гьатта, тIалабайлани, хайи дидедикайни са куьмек жагъанач. Зун Жаруллагьан мукьва-кьилийрилай гзаф рази я, - лугьузва Каминат халади. - Абуру заз гафуналди, кардалди куьмекар гана. Эвленмиш хьайила, адаз вичин багъри са касни чизвачир. За хабарар кьаз, къекъвена, физ-хквез, адан мукьвабур жагъурна, чеб-чпив агуд хъувуна.

Ракьун рекьер чаз чи кIвалин рехъ хьиз хьайиди я. Руш Муминатани, механический техникум куьтягьна, хаммал рекье твадай ва вахчудай дистационный машиндал, хва Насруллагьани, училище акьалтIарна, хейлин йисара пешекар рабочийвиле кIвалахна.

Гьихьтин уьмуьр кечирмишнатIани, къе вири ава, амма са бязи вахтара рикIел фад алатай девирар, жегьил йисарин крар хкведа. Чи несилдиз шумуд девир акуна! Репрессийрин, гьахъсузвилерин, залум дяведин, каш-мекь ва маса четинвилер. Са гъвечIи вахт хьана, инсанрин рикIериз секинвал хквез. Мад "демократар” лугьудайбур пайда хъхьана. И девир лагьайтIа, ингье дидейрал, дишегьлийрал иллаки зегьметар, рикIерин тIарвилер ацалтдайди хьана.

Чи ихтилатрихъ яб акализ ацукьнавай Муминатавай ви диде-бубадикай вавай вуч лугьуз жеда лагьана хабар кьуна за.

- За зи диде-бубадал дамахзава. Абуру чпин зегьметдалди гьуьрмет, са тике фу къазанмишна. Чунни гьакI вердишарна, неинки чи веледриз, гьакI хтулризни, птулризни тербия гузва, хъсан-пис чирзава. Руш, международный гуманитарный технический академиядин учебный частунин проректор Эльмирадин диде зун ятIани, ада вич чIехи авурди баде яз, хва Мурада вичикай итим авурди чIехи буба яз гьисабзава. Къуй мадни яргъи уьмуьрар, сагъламвал гурай чпиз, - жаваб гана ада. 

И марифатлу, мугьманперес, ватанперес кIвале садрани заз хейлин яшар хьанвай абурун чина галатун, юргъунвал акунач, Жаруллагь халудин - анжах хъуьруьнар, зарафатар. 

Къуй зи халадин кIвале шадвили, сагъламвили, берекатри агъавал авурай. ЦIегьрен йисуз, телевиденидиз чпиз савкьат яз гъайи бацIини, жегьил вахтарни мукьвал-мукьвал рикIел хкиз, хъвер артух хьурай абурун кIвале. Хтулриз, птулриз ислягь, динж, хушбахтлу девирар, уьмуьрар хьурай.

Ханум Шайдабегова

.

Лезги Газет

.

Мумкин я ваз килигиз кIан хьун:

Дидед чIал чизвачтIа, чира!

Кьурагьиз шегьре рехъ ачухна

Дербендин чIехи сувар

Лезги чIаланни азербайжан чIалан чIехи гафарган акъатна

ЦIийи йисан мярекат лезги къайдада

Къейдер (0)