Rus Eng Az Lz

ЛЕЗГИ МИЛЛЕТДИННИ МЕДЕНИЯТДИН
ФЕДЕРАЦИЯДИН ДЕРЕЖАДИН АВТОНОМИЯ

"Лезги Газетдин" векилар Лацар хуьре

 

Ингье чун Азербайжан Республикадин Кьвепеле (Къебеле) райондин Лацар (Лаза) хуьре ава. Шагьдагъдин кьиблепатан ценерив, Демирапаран вацIун дередин вуч хелвет гуьзел чкада бинеламиш хьанвачни и лезги макан!
 
Къебеле шегьердикай 12 километрдин кефердихъ, гьуьлуьн дережадилай 1350 метрдин кьакьанда берекатлу тамаринни гуьлчимен гегьенш яйлахрин къужахда авай ам иллаки мал-хеб хуьнизни тIебиатдикай лезет хкудуниз лайихлу чка я. Хуьруьн къужайри къейдзавайвал, ХVII асирда КцIар (Касар) райондин къадим Лацар хуьруьн и хуьр хипехъанри чпин яйлахра кутуналда. Къени инаг хипехъанралдини малдарралди, гьакI гам-халича храдай устадралди машгьур я. Хуьруьн сергьятра эцигунрин хъсан материал тир киреждин къванерин мяденни ава. Амма инин виридалайни еке девлет мугьманперес, зегьметкеш  инсанар я. Лайихлудаказ дамахзава лацавийри полковник  Къаябег  Мамедов,  Шемкирдин (Шамхор) прокурар  Аллагьверди  Наврузов, Бакуда кIвалахзавай бизнесмен Дагълар  Сафаров (хуьруьн гуьзел памятникар адан гьунар я) хьтин викIегь, жумарт рухвайрал.

Девирдин цIийи лишан яз, эхиримжи вахтара хуьруьхъ дагълух туризмдин "гар-шагьварни галукьзава”. Кьилди къачуртIа, ара-ара ажайиб мугьманарни акъатзава иниз, туризмдин комплекс эцигдай фикир ава а агъайриз. Къебеледал "Азербайжандин Швейцария”, "Кавказдин гевгьер” тIварар акьалтна, туризмди зурбаз цуьк акъудзава кьван, патав гвай Лацар хуьруьн кьисметни туризмдихъ галаз алакъалу жедайди хьиз я. 

- Дагъустандин сергьятдал алай чиди адетдин дагълух лезги хуьр я. Виликрай, гирведилай элячIна, Къурушдал физ-хквез (балкIандаллаз 5-6 сятдин рехъ я), дагъустанвийрихъ галаз яшайишдин сих рафтарвилер авай, гьайиф, атIана, хванахвавилин алакъаярни квахьзава. Гьал-авгьалдикай рахайтIа, алай вахтунда чи хуьре 40 кIвал-хизан ава. Виликрай 146 авай,  1100 агьали яшамиш жезвай. Дуланажагъдин асул чешме малдарвални хипехъанвал я кьван, жемятди 24 агъзур лапагни 1800 къарамал хуьзвай, гьар гьаятдал луван ничхирар алай. Хуьруьн майишатдин и хилер вилик тухун патал Зердаб, Куьрдамир, Ужар районра чи ихтиярда госфондунин вижевай къишлахар, Къубадин яйлахар ва Гёкчайда къуьлуьн  баркаван никIер ава. Куьрелди, яшайиш пис туш. Анжах са кар четин я: жегьилриз вучиз ятIани хуьруьн зегьмет хуш текъвез, абур патарихъ алатуникди зегьметкеш гъилерин кьитвал гьиссзава,- лугьузва Лацар хуьруьн муниципалитетдин кьил Юсиф Жабарова. 

- Гьардаз вичин хайи хуьр-ватан сейли я, патара авайбурни йиса садра-кьведра багърийрал кьил чIугваз хквезва, векьер  гьазурдайла алакьдай куьмекарзава. Девир ахьтинди хьанва хьи, жегьилрин игьтияжар хуьруьн шартIара таъминариз жезвач,- ихтилатдик хуьруьнви Гьажигьуьндуьз Сархан огълы экечIзава...

 Малум хьайивал, лацарвийриз къуллугъун патал ина, хъсан-пис, туьквенар, медпункт, клуб, мектеб кардик ква. Хъвадай ва дигидай цин патахъай дарвал авач. Райцентрадиз фидайла къир цанвай хъсан рехъ туькIуьрнава. КапI-тIятдай жегьилар, фекьи пайда хъхьуникди (са макъамда амачир) ханвай куьгьне мискIин жемятдин куьмекдалди туькIуьр хъийиз кIанзава ва икI мад. Азербайжан пата вири лезги хуьрера хьиз, анжах дидед чIал, милли культура хуьнин месэла я четинди. Вишелай виниз аялри кIелзавай мектебда гьафтеда дидед чIаланни литературадин кьве тарс ава. Виликрай сифтегьан классра 5 тарс гузвай. Махсус пешекарар авачиз, лезги тарсарни урус чIалан муаллимрив гва. Герек учебникрални программайрал Къебеледин РУО-дай таъминарзава.

Элкъвена хкведай рекье чкадин са агьалидивай раиж хьайивал, эхиримжи вахтунда девлетлу хьанвай нуфузлу чиновникри, нефс вилик кутуникди, чпиз кеф чIугвадай зонаярни мугьманханаяр эцигунин мурад аваз, хуьруьн  сергьятра квайни квай чкайрал вил-гъил эцигзава. Чкадин жемятдин законлу ихтиярар кваз такьуна, мал-хеб хуьзвай чIурар ягьсузвилелди жугъунра твазвай, ришветдихъ маса къачуз ва я къурхуяр гуналди къакъудиз алахъзавай дуьшуьшар  арадиз къвезва, жезва. "Ислягь жемятдик секинсузвал кутазвай  гьахъсузвилерал гьукумдарри эхир эцигдайдахъ чун кIевелай умудлу я”, - дуьзенивилелди инанмишвалзава лацавийри.

.

Лезги Газет

.

Мумкин я ваз килигиз кIан хьун:

Сараг хуьр квахьна

Лезги хуьрер цIийи рекьералди сад ийида

Ахцегь чилин Луткун хуьре манийрин фестивал кьиле фида

Моллакентдин рухвади хайи хуьруьз куьмек гана

Кьвепеледа мугьманвиле

Къейдер (3)

Комментарий #3 написал: Derbent

9.03.2015, 22:57   |   Зарегистрирован: --   |   ICQ: {icq}   |     |   Статус:


Группа: Посетители
Публикаций: 0
Комментариев: 0

Я сам живу в Азербайджане и  родом с Кусаров  и знаю что,кюринский литературный язык сможет существенно обоготиться за счет исконно лезгинских слов из кубинского наречия.Не воспользоваться этим,я приравниваю к преступлению со стороны наших языковедов и лингвистов.

Комментарий #2 написал: Derbent

9.03.2015, 20:21   |   Зарегистрирован: --   |   ICQ: {icq}   |     |   Статус:


Группа: Посетители
Публикаций: 0
Комментариев: 0

Уважаемая редакция ФЛНКА. Я вам приведу пример  ,сколько же азербайджанских слов я нашел только  лишь из этой статьи.И вы поймете степень загрязненности нашего языка. Итак начинаю.

  Дере,хелвет,гуьзел,макан,шегьер,берекатлу,яйлах,малдар,халича,устад,машгьур,серг

ьят,еке,зегьметкеш,лайихлудаказ,ажайиб,гьунар,девир,дагълух,яшайишдин,сих,рафтар

вилер,гьайиф,алакъайар,дуланажагъдин,асул,къарамал,гьаятдал,майишат,ихтиярда,къи

шлахар,пис,анжах,четин,зегьмет, хуш,гьиссзава,ватан,гьазурдайла,куьмекарзва,игьтияжар,шарт1ар,таъминариз,малум,д

арвал,макъам,куьгьне,сифтегьан,махсус,пешекарар,агьали,эхиримжи,вахт,девлетлу,ну

фузлу,нефс,ришвет,гьахъсузвилер,гьукумдар,умудлу,инанмишвалзава. 

   Ну что ж уважаемая редакция.Для такого маленького текста не слишком ли много набралось азербайджанских слов? Это разве не трагедия? Некоторым из них я смог бы дать лезгинские алтернативы,но мои слова я уверен что полетят в воздух. По этой причине я лишний раз не хочу себя утруждать,тем более лезгинская литературная  элита Южного Дагестана не склонны менять закрепившейся в кюринском литературном языке чужеродные элементы.Они ошибочно думают что ,этим мы окончательно потеряем свой язык. Им просто лень заниматься очищением нашего языка и по этой причине выдумывают разные версии.

Комментарий #1 написал: Derbent

9.03.2015, 19:29   |   Зарегистрирован: --   |   ICQ: {icq}   |     |   Статус:


Группа: Посетители
Публикаций: 0
Комментариев: 0

В статье есть такое словосочетание "хелвет гуьзел чка"- по лезгински звучит так  *ЧИНЕБА ИЕР ЧКА" . Хелвет гуьзел по азербайджански.