Rus Eng Az Lz

ЛЕЗГИ МИЛЛЕТДИННИ МЕДЕНИЯТДИН
ФЕДЕРАЦИЯДИН ДЕРЕЖАДИН АВТОНОМИЯ

Муаллимринни алимрин сихил

 

Ахцегь райондин КьакIарин хуьряй тир Гьуьсейноврин сихилдикай гзафбуруз чида.  Гьуьсейнов  Межид  буба 90 йисалайни гзаф вахтунда яшамиш хьана. А йисар жуьреба-жуьре вакъиайрив ацIанвайбур тир. Заз ам мукьувай чидай ва адан камаллувилел, кIелнавайди ликбез яз, веледар дуьздаказ тербияламишиз алакьунал гьейранвалдай. Акьул-камал адаз тIебиатдин патай пай яз ганвай. Философдин хьтин къилихрин а касди веледриз тербия гунин, абурувай чирвилер къачуз хьун патал дуьзгуьн шартIар яратмишунин карда вичин еке жавабдарвал гьиссдай.

Гележег светский образованидинди тирди Межид бубади виридалайни вилик аннамишна. Вич лагьайтIа, зегьметда лигим хьунин вири гураррай винелди хкаж хьана. Гьеле 14 йиса авай жаван яз, Бакуда буругъра кIвалахна, диде-бубадиз куьмекар гуз хьана. Октябрдин революциядилай гуьгъуьниз хуьруьз хтана, кIватIалдиз, ахпа колхоздиз гьахьна. Чилел зегьмет чIугун, лежбервилин кар-кIвалах, яшайиш адаз кьетIендаказ кIандай. Веледарни гьа икI тербияламишна.

Межид бубадин усадьбадиз килигай касди гьейранвалдай: гьам тарар, гьамни салан майваяр - картуфар, келемар, серг-чичIек, газарар-чугъундурар - вири, набататар, сим чIугур хьиз, дуьм-дуьз жергейра аваз жедай, на лугьуди, абурухъ гелкъвезвайди халис алим-агроном я. ЧIуру хъач, къалгъан вучтинди я. Адан уьмуьрдин юлдаш Гуьлзаманни датIана кIвалин кIвалахрал машгъул яз аквадай. Абуруз чизвай хьи, гьина чIуру хъач-эчIел аватIа, анай бегьер вахчуз жедач. Веледризни - ругуд хцизни са рушаз - и кар гъвечIи чIаварилай чирна. "Хъсан бегьер вахчуз кIанзаватIа, чилихъ гелкъуьгъ!” - тикрардай бубадини дидеди.

Колхоздиз сифте гьахьайбурукай сад Межид Гьуьсейнов тир. Ам ревизкомдин председателвиле, майишатдин правленидин членвиле, колхоздин председателвиле хкянай. Адан гъилерилай вири алакьдай, колхозчийризни ада гзаф крар чирна. Вичин хсуси майишатда авай хьтин къайда - сиришта колхоздин производстводани тваз алахъдай.
Межид бубади гьамиша аялрихъ галаз рахадай вахтни жагъурдай, абурун кIелунриз итиж ийидай. Хъсан суьгьбетчини тир ада аялриз хкетар ахъайдай, уьмуьрдай таъсирдай мисалар гъидай, зегьмет кIанардай.

Межид буба стхадикайни вахакай фад магьрум хьанай, гьавиляй хизанда гьар са велед пайда хьайила, бубади гзаф хвешивалдай. ЧIехи велед гъвечIидаз муаллим хьун - им адан хизанда кхьин тавунвай къайда тир.
Вичин са шиирда профессор Омар Межидовича бубадикай икI кхьизва: "Вич лежбер яз, илим течир ерли, илимдин рекье туна рухваяр вири”. "Муаллимди гележег туькIуьрзава. Адан вири зегьметар, яратмишунар аялар кIан хьунихъ галаз алакъалу я. Обществодин гележег муаллимдилай аслу”, - тикрардай Межид бубади. Белки, веледрин бейнидиз гьа и гафарини гзаф таъсирун дуьшуьшдин кар туш жеди - ругуд хцикай вада педагогвилин рехъ хкяна, абурукай кьудакай алимар хьана.
Муаллимвилин пеше хкягъай чIехи хва Къурбан гъалатI хьанач. Хуьруьгрин ирид йисан мектеб акьалтIарай ам Дербентдин педучилищедиз гьахьна. Ам куьтягьна, къунши хуьрера, ахпа КьакIа кIвалахна, яргъал йисара ина школадин заведующий хьана. ДГУ-дин истфак заочнидаказ акьалтIарна, Хуьруьгрин юкьван школада тарихдин тарсар гана, ахпа Калукрин муьжуьд йисан, гуьгъуьнлай ана юкьван школадин директор хьана. Хайи хуьруьн школада тарихдинни обществоведенидин тарсар гана. Ам хуьруьн советдин председателвилени хкянай.
Гьуьсейнни вичин чIехи стхадин гелеваз фена. Дербентдин педучилище куьтягьна, пенсиядиз фидалди хуьре сифтегьан классрин муаллим хьана. Адазни бубадивай гзаф крар чир хьанвай: харат устIарвалдай, кIвачин къапар хъийидай, багъдихъ, калерихъ, хиперихъ, верчерихъ гелкъведай. Буба хьиз, амни гъуьрчехъан ва куьнуьчи тир.
Муькуь стхайри - Омара, Султана, Ризвана ва Алискера мектеб къизилдин ва гимишдин медалралди акьалтIарна. Армавирдин пединститут куьтягьай Омаракайни Султанакай тарихдин, урус чIаланни литературадин тарсар гудай муаллимар хьана. Ахпа аспирантурада кIелна, илимрин кандидатвилин, докторвилин диссертацияр агалкьунралди хвена, ДГУ-да кIвалахна. Гьайиф хьи, РД-дин илимрин лайихлу деятель, профессор Султан Межидович рагьметдиз фена. Профессор, РД-дин илимрин лайихлу деятель Омар Межидович ДГУ-дин социологиядин кафедрадин заведующий я.

Ризван Межидовича ДГУ-дин химиядин факультет, Москвада аспирантура акьалтIарна. Амни илимрин доктор, РД-дин ва РФ-дин илимрин лайихлу деятель, профессор я. ДГУ-дин химиядин кафедрада кIвалахзава.
Экономикадин илимрин кандидат хьайи гъвечIи стха Алискера Ленинан тIварунихъ галай совхоздин директордин заместителвиле, кьилин бухгалтервиле, директорвиле, гуьгъуьнлай РД-дин финансрин министерстводин патав гвай КРУ-да кIвалахна. Гьайиф хьи, ам цIи рагьметдиз фена.
Межид бубадин хтулрикайни муаллимар хьана: биологиядин илимрин кандидат Германа ДМА-да, биолог, РД-дин образованидин гьуьрметлу работник Алиюсуфа, ДГУ-дин математикадин факультет акьалтIарай Давидани хайи хуьруьн школада кIвалахзава. Межид бубадин пуд хтул рушани муаллимвилин пеше хкяна.
 
И сихилда инженерар, экономистар, духтурарни ава. Абуру вирида республикадин, райондин халкьдин майишатдин жуьреба-жуьре хилера намуслувилелди зегьмет чIугвазва. Межид бубадиз вичин веледар бахтлубур, сихил екеди хьана кIанзавай, и мураддихъ ам вичел чан аламаз агакьна. Акуна хьи, вичинни Гуьлзаман бадедин зегьметар гьавайда фенач. Алай вахтунда и сихилда 11 алим ава. Гьуьсейноврин хьтин хизанар чи хуьрера гзаф хьанайтIа, гьикьван хъсан тир.

И сихилда юристар, инженерар, экономистар, духтурарни ава. Абуру вирида республикадин, райондин халкьдин майишатдин жуьреба-жуьре хилера намуслувилелди зегьмет чIугвазва. Межид бубадиз вичин веледар бахтлубур, сихил екеди хьана кIанзавай, и мураддихъ ам вичел чан аламаз агакьна. Акуна хьи, вичинни Гуьлзаман бадедин зегьметар гьавайда фенач. Алай вахтунда и сихилда 11 алим ава. Гьуьсейноврин хьтин хизанар чи хуьрера гзаф хьанайтIа, гьикьван хъсан тир.

Алимрин и хизандикай Кьиблепатан Дагъустанда гзафбуруз хъсандиз чизва. Маршруткада аваз Рутул галайвал хъфидайла, Ахцегьрилай кIуьд километрдин винидихъ рекьин къерехда "КьакIарин хуьр” кхьенвай реклама аквада. Ара-бир пассажирри сада-садавай хабар кьада: "Им профессор Гьуьсейнован ватан тушни?” Гьуьсейноврин сихилди, баркаллу алимри хуьруьн авторитет икI хкажунал кьакIавийри дамахзава.

Вичин маса шиирда профессор Омар Межидовича кхьизва: "Пудкъад йисалай гзаф хьанватIани яшар, къени бубадивай за къачузва тарсар. Буба хьтин камаллу кас гьеле зал гьалтна, акуна чидач заз...”

Уьмуьр. Ам гзаф гьерекатрикай, крарикай ибарат я. Мурад-метлеб чизва, амма а мураддихъ тухудай рехъ гьамиша акун мумкин туш. Межид бубадиз лагьайтIа, мурадрихъ тухудай рекьер хъсандиз чидай. Адан рухваяр чпин мурадрихъ къекъуьнар авачир дуьз рекьерай фена.
Сад ава акьуллу, камаллу хьун, сад ава а акьул, камал дуьз рекье тун, дуьз ишлемишун. Межид бубади вичин веледрин акьул-камал илимдин рекье туна.
 
 
Жамидин  Исмаилов, 
А.Тахо-Годидин тIварунихъ галай Педагогикадин НИИ-дин илимдин чIехи къуллугъчи

.

.

Мумкин я ваз килигиз кIан хьун:

Россиядин чIехи гражданин кьена

62 йисуз санал

Руслан Къурбанов: Меликовавай халкьдин рикIе амукьиз жеда

Ада райондин тIвар машгьурна

Фермерри чпин къуватрик умуд кутунва

Къейдер (0)